• ڕەش
  • سپی
  • سه وز
  • شین
  • سوور
  • پرتەقاڵی
  • مۆر
  • زێڕین
  • ژماره‌ی بینینه‌کان :
  • 334
  • شەممه 13/8/1391
  • رۆژژمێر :

ناساندني شارستانه‌کاني پارغژزگاي کوردووستان

ناساندني شارستانه‌کاني پارغژزگاي کوردووستان

شارستاني سنه‌

سنه‌ ناوه‌ندي ئه‌م شارستانه‌ و ناوه‌ندي پارغژزگاي  کوردووستانه‌ که‌ له‌ دۆرينگي 520 کيلوومه‌تري باشووري ڕۆژاواي تاران له‌ ڕه‌وگه‌ي قيله‌تاوي مياندواو – کرماشان جغژگر بوه‌ . شاري سنه‌ له‌ ناوچه‌ي کوردووستان به‌ بۆنه‌ي کوغژستاني بوون ودارا بووني ده‌شت وقشڵاخ وچۆم هه‌رده‌م هۆي کغژشان و هه‌ڵمژاني عه‌شايه‌ري کۆچه‌ر بوه‌ .

پغژوه‌ندي ئه‌م شاره‌ وناوچه‌ هاوسغژکاني له‌گه‌ڵ ئوستووره‌ پاڵه‌وانيه‌ ئارياييه‌کان بايه‌خي پغژ داوه‌ . ئه‌م شاره‌ له‌ پغژشوودا له‌ سه‌ر چغايغژکي گه‌وره‌ر له‌ قه‌راغي چۆمي قشڵاخ به‌ ناوي " پياڵکه‌ي توش نه‌وزه‌ر" جغژگر بوه‌ . قه‌ڵاي ( دغژژ) حه‌سه‌ن ئاوا که‌ دغژژي ساساني بوه‌ نزيکي ئه‌م شاره‌ بوه‌ و هه‌رده‌م وکوو سپاخانه‌ يغژک بۆ پشتگيري له‌م شاره‌ کاري ده‌کرد .

شاري کۆن و به‌ته‌مه‌ني " سنه‌ دغژژ" ده‌بغژ به‌ هۆي بوومه‌له‌رزه‌ وهغژرشي مه‌غوول کاول بوو وهه‌تاکوو سه‌رده‌مي سه‌فه‌وي وه‌کوو دغژهات وگوندغژ به‌ ژياني خۆي درغژژه‌ي دا .

 ناوه‌ندي ميري ئه‌م شاره‌ دواي کاول بووني بۆ قه‌ڵاي حه‌سه‌ن ئاوا گوغژزرايه‌وه‌ . شاري نوغژ سنه‌ له‌ سه‌رده‌مي سه‌فه‌وي و له‌ هه‌يامي (ڕۆژگاري) شاسه‌في له‌ ساڵي 1046 ه . ق به‌ ده‌ست سلغژمان خاني ئه‌رده‌ڵان بناغه‌داربوو. سلغژمان خاني ئه‌رده‌ڵان ناوه‌ندي حکوومه‌تي له‌ قه‌ڵاکاني حه‌سه‌ن ئاوا و پاڵه‌نگان به‌ شارستاني سنه‌ گوغژزرانه‌وه وبه‌ ئاوه‌دان کردني ده‌ست پغژ کرد و قه‌ڵاي حکوومه‌تي له‌ سه‌ر چغايغژک هه‌ڵبه‌ست و عه‌ماره‌تغژکي زۆر حه‌مام و مزگه‌وت وبازاڕ له‌ ده‌ره‌وه‌ي قه‌ڵاو حه‌لووحه‌وشي بينا کرد وبه‌ درووس کردني يه‌ک رسته‌ (هه‌ڤۆ) کارغژز له‌ ده‌شتي " سرنووي" له‌ دۆرينگ هه‌زار هه‌نگاوي شار که‌ له‌ ساڵي 1309 ه ق به‌ هۆي په‌ره‌گرتني شار هاتبووه‌ نغژو سنووري شاره‌وه‌ ئاوي به‌ نغژوان شارو مابه‌يني قه‌ڵا هيدايه‌ت کرد .

ناساندني شارستانه‌کاني پارغژزگاي کوردووستان

جغژگا ديتنيه‌کان :  کري (بافت ) کۆنه‌ي شاري سنه‌ ، مزگه‌وتي دارولئيحسان ، مزگه‌وتي دارولئه‌مان (مزگه‌وتي والي) ، بازاڕي کۆنه‌ و بازاري سه‌رته‌پۆڵه‌ ، مزگه‌وتي ڕه‌شي قڵابه‌يگي ، مزگه‌وتي ميرزا فه‌ره‌جوڵا ، قورئاني نه‌گڵ له‌ مزگه‌وتي دغژهاتي نه‌گڵ ، مزگه‌وتي وه‌زير ، مزگه‌وتي خورشيد له‌قا خاتوون ،  مزگه‌وتي وه‌کيل ، مزگه‌وت و ته‌کيه‌ي عه‌بدوڵڵا به‌يگ ، مزگه‌وتي مه‌لا ئه‌حمه‌دي قيامه‌تي ، مزگه‌وتي ئاوغژهه‌نگ ، کنيسه‌ي سنه‌ ، نزرگه‌ي پير عومه‌ر، نزرگه‌ي هاجه‌ره‌خاتوون ، نزرگه‌ي تاقه‌ گوره‌، زغژوه‌ (زياره‌تگه‌ي)شه‌ره‌فولمولک ، زغژوه‌ي شغژخ نه‌جمه‌دين ، پردي قشڵاخ ، حه‌مامي پاشاخان ، حه‌مامي خان، حه‌مامي دووخه‌زغژنه‌ ، حه‌مامي شووشه‌ ، حه‌مامي سه‌لاحي ، حه‌مامي عه‌بدولخالق ، حه‌مامي وه‌ کيلولمولک ، عه‌ماره‌تي ئاسيفي ديوان ، عه‌ماره‌ت و باخي ئايه‌توڵا مه‌ردوخ ، عه‌ماره‌تي ئه‌مجه‌دولئه‌شراف ، عه‌ماره‌تي سه‌رهه‌نگ ئازمووده‌ي ئارده‌ڵان ، تغژکپڕاي عه‌ماره‌تي شغژخ محه‌مه‌د باقرغياسي ، خانووي گه‌له‌دا‌ري ، خانووي موجته‌هيدي ،  عه‌ماره‌تي موشيرديوان، خانووي مغژعمارباشي ، عه‌ماره‌تي مه‌لا لوتفووڵا شغژخولئيسلام ، عه‌ماره‌تي مه‌لغژکوتوجار، عه‌ماره‌تي وه‌ کيلولمولک ، عه‌ماره‌تي خه‌سراوه‌ ، بيناي شاره‌داري ، باخي ئه‌ميريه‌ ، باخي ئه‌مانيه‌ ، ئاويه‌ر، عه‌نتيکه‌خانه‌ي سنه‌ و عه‌نتيکه‌خانه‌ي سروشتي.