• ڕەش
  • سپی
  • سه وز
  • شین
  • سوور
  • پرتەقاڵی
  • مۆر
  • زێڕین
  • ژماره‌ی بینینه‌کان :
  • 4275
  • شەممه 13/8/1391
  • رۆژژمێر :

موسيقاي کوردي

موسیقای کوردی

ميژوو نوسان وموسيقي زاناني به ناو بانگي جيهان به م بروانه که کوردستان لانکي موسيقاي جيهان ديته ئه ژمار.

 

(گه زه نفون)ميژوو نووسي يووناني سه باره ت به مه ده نووسي:له سالاني پيش زايين پاش هيرشي 401ي يوونان بو سهر ئيران وشکستي کورشي هه خامه نشي له يوونانييه کان؛کاتي که سپاي يوونان ده يويست له کوردستان برواته وه کورده کان به گوراني و هه لبه ست يوونانييهکانيان خسته به ر هيرشي خويانه وه.

له گوفاري موسيقايي (فاسکه)که له فه رانسا بلاو ده کريته وه هاتووه که ئيراني کون و ولاتي ميسووپوتاميا واتا نيشتماني  که کورده کان ئيستا له وي نيشته جين کونترين لانکي موسيقاي جيهان بووه.

بالوره ويژان هونراوه کاني خويان ي ترس له هه ر بواري که ببيت؛ده هونينه وه،که چي ده زانن که سيان لي وه ره ز نابي

هونراوه ي پيدا هه لچوون هونراوييکي ساکار وبي کيش وره سايه که ئه هونراوه زياتر له ناوچه ي مه هاباد وموکريان وبوکاندا ده هونيته و.

سوز ومه قام :

جوريکي تر له موسيقاي کورديهکه گرنگترين تايبه تمه ندي ئه هونراوه کورديه سه ره نج داني سوزي ده روون وگله کردن وگريانه؛چونکه به ئه په ري هيزه وه ده هونييته وه،به سوز ومه قام ناسراوه.ئه م هونراويه له زوربه ي ناوچه کاني کوردستاندا ده هونيته وه.

سيا چه مانه يه کي له گرنگرين هونراوه کاني کورديه.ئه م هونراوه يه که به شکلي حونجيه وله قالبي 10 حونجي ودوو خشتيه ،به سه بکي ئيرانييه کونه کان هونراوه ته وه وبه هوي هاوژيني له گه ل رووداوه عيرفانييه کانه وه ره نگ وبوني نوي به خودا گرتووه وبري جار مه قام شيخانه يان سوفيانه ده ناسريت.

شه مسي قه يسي رازي له کتيبي ئه لموعجه م في مه عاييريل ئه شعاريل عه جه م به سيا چه مانه هيما ده کات وده لئ که ئه م هونراويه تايبه ت به ناوچه ي هه وراماني کوردستانه که 15 که قامي هونراوه ي هه يه.

سه باره ت ه ناواندني سياچه مانه بوچووني جور به جور هه يه به لام به پيي بوچوونيکي به متمانه وه ،وشه ي سيا به ماناي ره ش وچه مان که له  وشه ي جامه وجل گير اوه به ماناي که سيکخه که له کاتي هونراوه دا جامه يان کراسي ره شي له به ر کردووه.

ئه م موسيقايه زياتر له ناوچه ي هه ورامان،پاوه ،نه وسوو،نودشه وروژئاواي نه لي ده دري.

(هوره)

ئه م هونراوه يه له کرماشان ،ئيلام ،لورستان ،سه رپول زه هاو،ئيسلام ئاوا،کرندي روژئاوا،گيلاني روژئاوا،هه رسين وماهيده شت وسونقروکوليايي ده هونييته وه.

يه کيکي تر له هونراوه کورديه کان حه يرانه که له بناغي هونرواه ي پيداچووندا درووست ده بي وزور جار له نوشته ييکي ئه وينداره يه وه له گه ل ياري خواستن له خوداي بي هاوتا وپه يغه مبه ران وئيمامان پيک هاتووه.

ئه م هونراوه يه زور تر له ناوچه ي موکريان ومه هاباد دا هه يه.

لووک

لووک يان لاوژه يه کيکي تر له هونراوه کوردييه کانه که  له هونراوه کورديه کان  سه رچاوه که ي گرتووه و وله نيوان کورده کاني خوراساندا به مه قامي(لوو هه ي له لو شوان) ده ناسريت.

ئه م مه قامه تايبه به ژنانه وجياوازي لاووک حه يرانله زماني شيعرياندايه وهه روه ها لاووک به زاراوه ي کوردي سوراني ده هونييته وه .

گورانی

گوران يه کي به نرخترين وگه وره ترين جوري موسيقاي کورديه. ئه م هونراوه يه گه وره ترين به شي هونراوه کورديه کاني تيدايه.وکونترين به ش له ئه ده بي کوردي به خو ده دات.

هونرواه ي گوراني 10 حونجيه وله ته واوي ناوچه کاني کوردستاندا ده هونيته وه چه مه ري(ش) له هونراوه ي موسيقا کورديه کانه که  به بونه ي له ده س داني عه زيزئک ده هونييته وه.ئه م هونراوه به ماناي ماته م وشين وگريان وهه م به ماناي نه ماميکي چه ماوه .چه مه ري وه کوو ته عزيه له فارسي دايه وله ناوچه کاني ئيلام ولورستان وکرماشان لاينگرانيکي زوري هه يه ؛ئه گه رچي وتراوه که ئه م مه قامه وهونراوهاني ديکه ي کوردي به شي له موسيقاي کوني ئيرانن به لام مه به ست ئه مه نيه کهته واوي مه قام وهونراوه کورديه کان به ته واوي له چوار چيوه ي موسيقاي ئيراندا بگونجي .