تايبهتمهندي مزگهوتهکاني پارێزگاي کوردووستان
هاوکات لهگهڵ شکڵ گرتني شاري سنه وجێگيربووني حكوومهت له ناوچهي کوردووستان ، درووس کردني مزگهوتهکان وهکوو مزگهوتي جامێعاي سنه دهس پێکرا ، درووس کردني مزگهوتهکاني شاري سنه له سهردهمي سهفهويه دهست پێکرا و له سهردهمي قاجاڕيه کۆتايي پێ هات.
زۆربهي مزگهوتهکاني ناو پارێزگا نهخشهو پێواژۆي چوارگۆش و بهرزيان ههيه که له بهرد و ئاجوول و دار درووس کراوه وزۆربهي ديمهن و ڕواڵهتکاني دهرۆ ئهوان کاشي کاري جوان به شێوازي مزگهوتهکاني شاري ئيسفههان و شيرازه
. ههوهڵين مزگهوتي شاري سنه مزگهوتي دارولئيحسانه که ڕواڵهتي دهرهوهي کاشي کاريه و حهوشهيێکي گهوره له ناوهڕاستي بيناکهيه وچوارسووي حهوزهکه بيناي مێژينهي مزگهوت داگيرکرتوه . باقي مزگهوتهکاني پارێزگا به شێوازي داڕشتن وچێکردني خۆماڵي دهووس بوه وتهنيا به سرشت وزهوقي فێرکاران ومامۆستايان درووس بوه له ئاستي پێويستي خهڵکي گهڕهک درووس دهبێت مزگهوتهکاني پارێزگا له بواري کهرهستهي خانووبهره به دوو گرووپ (پۆڵ) دابهش دهکرێن يهکهم ئهو مزگهوتانه واپێکهاتهي (فاکتۆر) ئهوانه به کهرهستهي خانووبهرهي خشت و بهرد و کهڵك وهرگرتن له داپۆشهري جوانکاري پێوهندي به داڕشتن وچێکردن درووس دهبێت و دووههم ئهو مزگهوتانه واپێکهاتهي (فاکتۆر) ئهوانه تێکهڵێک له خشت و بهرد و داره . گرووپي (پۆڵ) ههوهڵ داگري مزگهوتي جامێعا، مزگهوتي والي ، پيرعومهرو گرووپي دووههم داگري ڕهشي قهڵا بهيگي ، ئهحمهد بهيگ و مزگهوتي مهولانا و...دهبێت .
له جێگهوا خهڵکي سنه له بواري ئاييني خاوهن شهرێعهتن شێوازي داڕشتنيش شێوازي خۆماڵي له ژێر کاريگهري باوهڕه ئايينيهکان دا بوه و باوهڕيان له ناخي دڵۆ به جێنشيناني ڕێناس و ئاييني ههيه.
که واته سهرچڵ و تهکيهگاي مزگهوتهکان به شێوازي چوار کۆڵهکه له بهرجهوهني مزگهوت به نيشانهو ئاڕمي چوار جێنشيناني ڕێناس و ئاييني درووس بوه که واته ڕهخنهکردني ئايين له ناو داڕشتن وچێکردني خۆماڵي ڕوون و ئاشکرايه.
ههتا ئيستا 26 مزگهوتي مێژوويي له ناو پارێزگاي کوردووستان ههيه که ئهمساڵ ژمارهي 18 مزگهوت چاک و نوێ و قايم وپتهو دهبێت . ڕادهي بوودجهي خهرج کراو بۆ چاک و نوێ کردنهوهي ئهم مزگهوتانه يهک ميليارد و 200 ملوێن تمهن بوه که له شوێني بوودجهي نهتهوهيي دابين کراوه. ههتا ئيستا ژمارهي 14مزگهوتيش له پێرستي بهرههمي نهتهوهيي تۆمار کراوه و مزگهوتي جامێعاي سنه و پيرموحهمهد يێکێ لهو مزگهوتانهن که بابهتي (تايبهتي) سهرنج و سهرداني ڕێبوارهکان و توريست و گهشتيارهکانه.